Wat is er fout aan het microkrediet?

Veel mensen denken dat ze goed doen door organisaties te steunen die de allerarmsten in de wereld aan microkredieten te helpen. Het idee is kortweg: deze mensen kunnen geen geld lenen bij banken en dus kunnen ze nooit een eigen bedrijf beginnen, terwijl dat in die arme landen al met een paar tientjes kan. Dus de weldoeners en de organisaties gaan zelf als bank fungeren en mensen een microkrediet geven, waarmee deze mensen aan de armoede kunnen ontsnappen. Het idee is ook dat het minder paternalistisch is dan mensen maar gewoon geld te geven. Ook zouden mensen meer gemotiveerd zijn omdat ze hun krediet moeten aflossen.

Krediet is een mooi woord

Nu is 'krediet' een mooi ander woord voor 'schuld'. Hetzelfde geldt voor lening. Een 'voordelige lening' of een 'gunstige kredietvoorwaarden' klinkt een stuk beter dan een 'voordelige schuld' of een 'gunstige schuldvoorwaarden'. Maar krediet blijft een schuld. Een bedrag waar rente over betaald moet worden. En de enigen die daar rijker van worden zijn degenen die de schulden, pardon leningen, verstrekken.

Maar het is toch maar een microkrediet, oftewel een kleine schuld, zult u misschien zeggen. Ja, dat klopt, voor de verstrekkers zijn het kleine bedragen. Maar geldt dat ook voor degenen die het microkrediet aangaan? Voor hen is het bedrag kennelijk zo hoog dat ze er een eigen bedrijf mee kunnen beginnen of vee mee kunnen aankopen. Maar wat gebeurt er eigenlijk als het minder goed gaat met het bedrijf en degene die het microkrediet is aangegaan de 20 procent rente niet kan opbrengen?

Sparen in plaats van lenen

Ja maar wat is dan het alternatief, zullen enkele weldoeners zich afvragen. Zomaar geld geven valt voor hen kennelijk af als optie omdat de microkredietverstrekkers er van uitgaan dat het geld dan niet goed wordt besteed. Nogal een aanname, maar goed. Maar waarom geven we geen spullen? Bijvoorbeeld iemand wil zijn geld gaan verdienen door taxichauffeur te worden. We geven die man of vrouw een riksja in bruikleen voor een bepaalde tijd. Die tijd is gebaseerd op hoeveel tijd het kost om van het geld dat de persoon in staat is om opzij te leggen, zelf een riksja te kopen. In plaats van een lening geef je een tijdelijke spaarrekening. Dan ontvangt die persoon rente, in plaats van het te moeten betalen. En we doen niet moeilijk over slijtage aan de riksja of wanneer deze gestolen wordt. Lijkt me dat als iemand echt zijn armoede wil ontsnappen er alles aan zal doen om de riksja in goede staat te houden.

Natuurlijk is niet elk microkrediet voor een riksja maar ik denk dat er met creativiteit een hoop andere dingen te bedenken zijn. Je geeft iemand vijf kippen en de eerste vijf kuikens zijn voor de volgende persoon die we gaan helpen, enzovoort.

Dit hele inzicht kwam tot mij toen ik na aan het nadenken was over onze westerse samenleving die momenteel omkomt in de schulden. Dit naar aanleiding van de Occupy-demonstraties in Europa. Ons op dit moment behoorlijk falende kapitalistische systeem zijn we aan het exporteren naar landen met hele andere financiële systemen. Over paternalistisch gesproken.

Links

Een organisatie die microkredieten verstrekt is: Kiva.

Een kleine zoektocht op internet leverde op dat ik niet de enige ben die kritisch is over microkredieten. Zie het artikel Microkrediet helpt armen niet uit het NRC uit 2006.

En Zelfmoordgolf in India door Microkrediet.

Grote kans dat 'spullen geven' ook al eerder is bedacht (wat niet).